اعمال شب قدر بیست و یکم رمضان

شب قدر بهترین فرصت برای طلب آمرزش گناهان از خداوند است و پروردگار در شب بیست و یکم ماه رمضان عنایت خاصی به بندگان خود دارد و می خواهد بواسطه شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان بگونه ای بندگان خود را مورد آمرزش قرار دهد. اعمال شب های قدر با یکدیگر تشابهات و تفاوت هایی دارد. اعمال شب بیست و یکم ماه رمضان با شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان در برخی از اذکار مشابه است و در برخی از ادعیه متفاوت، در این گزارش سعی داریم تا شما را با این اعمال بیشتر آشنا کنیم.

اعمال مشترک این شب‌ها چند نوع هستند:

غسل

علامه مجلسى فرموده است که "بهتر است غسل شب‌های قدر را مقارن غروب آفتاب انجام دهند که نماز مغرب را با غسل بخوانند".

خواندن دو رکعت نماز

در هر رکعت بعد از حمد، هفت مرتبه سوره توحید(قل هو الله احد) را بخواند و بعد از پایان نماز هفتاد مرتبه بگوید «اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَاَتُوبُ اِلَیْهِ»

در روایتى از رسول خدا(ص) آمده است که کسی که این عمل را انجام دهد از جاى خود برنخیزد مگر اینکه خدای متعال او و پدر و مادرش را بیامرزد و خداوند، فرشتگان را مامور می‌کند که تا سال آینده برای وی حسنات بنویسند.

باز کردن قرآن و قرائت دعای مخصوص آن؛

اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ بِکِتابِکَ الْمُنْزَلِ

خدایا از تو خواهم به حق کتاب فرستاده شده‌ات

وَ ما فیهِ وَ فیهِ اسْمُکَ الاْکْبَرُ وَاَسْماَّؤُکَ الْحُسْنى

و آن‌ چه در آنست که در آن است نام بزرگت و نام‌هاى نیکویت

وَما یُخافُ وَ یُرْجى اَنْ تَجْعَلَنى مِنْ عُتَقاَّئِکَ مِنَ النّارِ

و آن‌چه بدان‌ها ترس و امید شود که قرارم دهى از زمره آزاد شدگانت از دوزخ

"پس هر حاجت که دارد بخواهد"

بر سر گرفتن قرآن

به فرموده امام صادق (ع) قرآن مجید را باید بر سر گذاشت و گفت:

اَللّهُمَّ بِحَقِّ هذَا الْقُرْآنِ

خدایا به حق این قرآن

وَ بِحَقِّ مَنْ اَرْسَلْتَهُ بِهِ

و بحق آنکس که او را بدان فرستادى

وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فیهِ

و بحق هر مؤمنى که در این قرآن مدحش کرده‌اى

وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ فَلا اَحَدَ اَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ

و بحقى که تو بر ایشان دارى زیرا کسى نیست که حق تو را بهتر از خودت بشناسد

سپس ده مرتبه بگوید؛

«بِکَ یا اَللّهُ»

بحق خودت اى خدا

و ده مرتبه

«بِمُحَمَّدٍ»

بحق محمدصلى الله علیه و آله

و ده مرتبه

«بِعَلی»

بحق على علیه السلام

و ده مرتبه

«بِفاطِمَةَ»

بحق فاطمه سلام الله علیها

و ده مرتبه

«بِالْحَسَنِ»

بحق حسن علیه السلام

و ده مرتبه

«بِالْحُسَیْنِ»

بحق حسین علیه السلام

و ده مرتبه

«بِعَلِىّ بْنِ الْحُسَیْنِ»

بحق على بن الحسین علیه السلام

و ده مرتبه

«بُمَحَمَّدِ بْنِ عَلِی»

بحق محمد بن على علیه السلام

و ده مرتبه

«بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ»

بحق جعفر بن محمد علیه السلام

و ده مرتبه

«بِمُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ»

بحق موسى بن جعفرعلیه السلام

و ده مرتبه

«بِعَلِىِّ بْنِ مُوسى»

بحق على بن موسى علیه السلام

و ده مرتبه

«بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِی»

بحق محمد بن على علیه السلام

و ده مرتبه

«بِعَلِىِّ بْنِ مُحَمَّدٍ»

بحق على بن محمدعلیه السلام

و ده مرتبه

«بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِی»

بحق حسن بن على علیه السلام

و ده مرتبه

«بِالْحُجَّةِ»

به حق حضرت حجت علیه السلام

"پس هر حاجتی که دارد از خداوند طلب کند و در تمام این اذکار نهایت حضور قلب و توجه به درگاه خدا را حفظ کند" .

بهتر است اگر می‌خواهند توسل یا ذکر مصیبتی کنند قبل یا بعد از دعا باشد و دعا را قطع نکنند.

زیارت امام حسین (ع)

به فرموده علامه مجلسی زیارت امام حسین (ع)؛ در هر یک از سه شب قدر مستحب موکد است و در روایتی آمده است که سبب آمرزش گناهان می‌شود و اگر از نزدیک دسترسی به زیارت نداشته باشد از دور زیارت کند.

احیاء داشتن شب‌های قدر

یعنی اینکه این شب را تا صبح بیدار باشد و با عبادت، دعا، ‌تلاوت قرآن، حضور در جلسات سخنرانی دینی، ‌پرسش و پاسخ‌های مذهبی و یا مطالعه کتابهای تفسیر،‌ عقاید و مواعظ آن را سپری کند.

در روایتی از امام باقر (ع) آمده است"هر کس شب قدر را احیاء دارد، گناهان او آمرزیده می‌شود، هر چند که بسیار باشد" و بهتر است روز قبل مقداری استراحت کند و غذا و نوشیدنی کمتری بخورد تا خواب بر او غلبه نکند و کسانی که توانایی احیاء ندارند بهتر است اول شب را استراحت کنند و سحرگاهان بیدار باشند و عبادت نمایند.

اقامه صد رکعت نماز

صد رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت به یک سلام) که فضیلت بسیار دارد و افضل آنست اگر توانایی داشته باشد در هر رکعت بعد از حمد ده مرتبه سوره توحید (قل هو الله احد) بخواند.

خواندن دعای حضرت زین العابدین (ع) در شب‌های قدر

بخواند:

اَللّهُمَّ اِنّى اَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً داخِراً لا اَمْلِکُ لِنَفْسى نَفْعاً وَلا ضَرّاً

خدایا من شام کردم در حالى که بنده خوارى هستم که مالک سود و زیانى براى خویشتن نیستم

وَلا اَصْرِفُ عَنْها سُوَّءاً اَشْهَدُ بِذلِکَ عَلى نَفْسى

و نتوانم از خویشتن پیش آمد ناگوارى را بازگردانم و این مطلبى است که من آن را بر خویش گواهى دهم

وَاَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ قُوَّتى وَقِلَّةِ حیلَتى فَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ

و به ناتوانى خود و بیچارگیم در برابرت اعتراف دارم، پس درود فرست بر محمد و آل محمد(ص)

وَاَنْجِزْ لى ما وَعَدْتَنى وَجَمیعَ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فى هذِهِ اللَّیْلَةِ

و وفا کن برایم بدانچه بر من و همه مؤمنین و مؤمنات وعده فرمودى از آمرزش در این شب

وَاَتْمِمْ عَلَىَّ ما اتَیْتَنى فَاِنّى عَبْدُکَ الْمِسْکینُ الْمُسْتَکینُ الضَّعیفُ الْفَقیرُ الْمَهینُ

و تمام کن بر من آنچه را به من دادى زیرا که من بنده بینواى مستمند ناتوان تهیدست خوار توام

اَللّهُمَّ لا تَجْعَلْنى ناسِیاً لِذِکْرِکَ فیما اَوْلَیْتَنى

خدایا قرار مده مرا فراموشکار از یاد خویش در آنچه به من انعام فرمودى

وَلا غافِلاً لاِِحْسانِکَ فیما اَعْطَیْتَنى وَلا ایِساً مِنْ اِجابَتِکَ وَاِنْ اَبْطَاَتْ عَنّى

و نه غافل از احسانت در آنچه به من عطا کردى و قرارم مده ناامید از اجابت خویش و اگرچه دیرزمانى طول کشد

فى سَرّاَّءَ اَوْ ضَرّاَّءَ اَوْ شِدَّةٍ اَوْ رَخاَّءٍ اَوْ عافِیَةٍ اَوْ بَلاء اَوْ بُؤْسٍ اَوْ نَعْماءَ

چه در خوشى و چه در سختى در دشوارى یا در آسایش در تندرستى یا گرفتارى در تنگدستى یا در نعمت

اِنَّکَ سَمیعُ الدُّعاَّءِ

براستى تو شنواى دعایى

طلب آمرزش گناهان و دعا برای امور دنیوی و اخروی

مرحوم علامه مجلسی (ره) فرموده اند "بهترین اعمال در این شب‌ها طلب آمرزش گناهان و دعا برای امور دنیوی و اخروی است هم برای خود و هم برای پدر و مادر خویشان و دیگر مومنان؛ چه زنده باشند و چه از دنیا رفته باشند و همچنین ذکرهای مختلف و صلوات بر حضرت محمد (ص) و خاندانشان تا آنجا که مقدور است، انجام دهند و در بعضی از روایات نیز تاکید شده است که «دعای جوشن کبیر» را در این سه شب بخوانند.

در روایتی آمده است که شخصی خدمت رسول خدا (ص) رسیده و عرض کرد: اگر شب قدر را درک کردم، ‌چه چیزی را از خداوند طلب کنم؟ که ایشان فرمودند: "عافیت و سلامتی را از خداوند بخواه".

شب بیست و یکم ماه رمضان:

این شب فضیلتش از شب نوزدهم ماه رمضان بیشتر است پس اعمال مشترک شب‌های قدر را با توجه بیشتری انجام دهد. در روایات درباره غسل و احیا و تلاش در عبادت در شب بیست و یکم ماه رمضان و شب بیست و سوم ماه رمضان تاکید شده و آمده است که شب قدر در میان یکی از این دو شب است و در چند روایت وقتی که از معصوم(ع) خواستند تا معین کنند که شب قدر، ‌در میان کدام یک از این دو شب است، معین نکردند، بلکه فرمودند: «ما ایسر لیلتین فیما تطلب» (احیای هر دو شب، برای آنچه می‌خواهی مشکل نیست).

و جالب این که "مرحوم صدوق" در "امالی" می‌گوید: "من دین الامامیه.... من احیی هاتین اللیلتین بمذاکره العلم فهو افضل"؛ از دستورات مذهب امامیه است که ... اگر کسی این دو شب را به گفت‌وگوی علمی بپردازد، از هر عبادتی برتر است."

اعمال شب بیست و یکم ماه رمضان:

اعمال این شب بر دو قسم است، قسم اول دعاهایی که مربوط به دهه آخر ماه رمضان است و قسم دیگر اعمال مخصوص شب بیست و یکم، که به این شرح است:

1- دعایی است که در "مصباح المتهجد" و "کافی" نقل شده است که در شب بیست و یکم ماه رمضان خوانده می‌شود که به شرح زیر است:

یا مُولِجَ اللَّیْلِ فِى النَّهارِ وَ مُولِجَ النَّهارِ فِى اللَّیْلِ

اى فرو برنده شب در روز و اى فرو برنده روز در شب

وَ مُخْرِجَ الْحَىِّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ مُخْرِجَ الْمَیِّتِ مِنْ الْحَىِّ

و اى بیرون آورنده زنده از مرده و بیرون آورنده مرده از زنده

یا رازِقَ مَنْ یَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ

اى روزى دهنده هرکه را خواهى بى حساب

یا اَللّهُ یا رَحْمنُ یا اَللّهُ یا رَحیمُ

اى خدا، اى بخشاینده، اى خدا، اى مهربان

یا اَللّهُ اَللّهُ یا اَللّهُ

اى خدا، اى خدا، اى خدا

لَکَ الاْسْماءُ الْحُسْنى وَالاْمْثالُ الْعُلْیا وَالْکِبْرِیاءُ وَالا لآءُ

از آن تو است نام‌هاى نیکو و نمونه‌هاى والا و بزرگى و نعمت‌ها

اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ

از تو خواهم درود فرستى بر محمد و آل محمد(ص)

وَاَنْ تَجْعَلَ اسْمى فى هذِهِ اللَّیْلَةِ فِى السُّعَداءِ

و نام مرا در این شب در زمره سعادتمندان قرار دهى

وَ رُوحى مَعَ الشُّهَداءِ

و روحم را با شهدا مقرون سازى

وَاِحْسانى فى عِلِّیّینَ وَاِساَّئَتى مَغْفُورَةً

و احسان و نیکوکاریم را در بلندترین درجه بهشت و گناهانم را آمرزیده کنى

وَاَنْ تَهَبَ لى یَقینَاً تُباشِرُ بِهِ قَلْبى

و به من یقینى عطا کنى که همیشه با دلم همراه باشد

وَاِیماناً یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنّى

و ایمانى به من بدهى که شک و تردید را از من دور سازد

وَتُرْضِیَنى بِما قَسَمْتَ لى

و بدانچه روزیم کرده‌اى خشنودم سازى

وَآتِنا فِى الدُّنْیا حَسَنَةً وَفِى الاْخِرَةِ حَسَنَةً

و بدهى به من در دنیا نعمت نیک و درآخرت نعمت نیکو

وَقِنا عَذابَ النّارِ الْحَریقِ

و نگهدارى ما را از عذاب آتش سوزان

وَارْزُقْنى فیها ذِکْرَکَ

و روزیم کنى در این شب از ذکر خود

وَشُکْرَکَ وَالرَّغْبَةَ اِلَیْکَ وَالاِْنابَةَ

و سپاسگزاریت و اشتیاق و بازگشت بسویت

وَالتَّوْفیقَ لِما وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً وَ الِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمُ السَّلامُ

و توفیق براى انجام آنچه را موفق داشتى بدان محمد و آل محمد را که بر او و بر ایشان سلام باد

2- مرحوم "شیخ کفعمی" از "سید بن باقی" نقل کرده است که در شب بیست و یکم ماه رمضان می‌خوانی:

اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ

خدایا درود فرست بر محمد و آل محمد

وَاقْسِمْ لى حِلْماً یَسُدُّ عَنّى بابَ الْجَهْلِ

و چنان بردبارى بهره ام کن که ببندد بر من در نادانى را

وَهُدىً تَمُنُّ بِهِ عَلَىَّ مِنْ کُلِّ ضَلالَةٍ

و هدایتى به من ده که بر من منت نهد از رهانیدن از هر گمراهى

وَغِنىً تَسُدُّ بِهِ عَنّى بابَ کُلِّ فَقْرٍ

و بى نیازى به من بده که درهاى انواع فقر را به تمامى بر من ببندد

وَقُوَّةً تَرُدُّ بِها عَنّى کُلَّ ضَعْفٍ

و نیرویى به من ده که هرگونه سستى را از من بازگرداند

وَعِزّاً تُکْرِمُنى بِهِ عَنْ کُلِّ ذُلٍّ

و عزتى که از هر خوارى مرا گرامى دارى

وَرِفْعَةً تَرْفَعُنى بِها عَنْ کُلِّ ضَعَةٍ

و رفعت مقامى که بدان وسیله مرا از هر پستى بلند کنى

وَاَمْناً تَرُدُّ بِهِ عَنّى کُلَّ خَوْفٍ

و امنیتى که بوسیله آن هر ترسى را از من دور کنى

وَعافِیَةً تَسْتُرُنى بِها عَنْ کُلِّ بلاءٍ

و تندرستى که بدان وسیله مرا از هر بلایى بپوشانى

وَعِلْماً تَفْتَحُ لى بِهِ کُلَّ یَقینٍ

و دانشى که به آن هر یقینى را بر من مفتوح گردانى

وَیَقیناً تُذْهِبُ بِهِ عَنّى کُلَّ شَکٍّ

و یقینى که بدان وسیله هر شک و تردیدى را از من دور سازى

وَدُعاءً تَبْسُطُ لى بِهِ الاِْجابَةَ فى هذِهِ اللَّیْلَةِ

و دعائى که اجابتش را بر من بگسترانى همین امشب

هذِهِ السّاعَةِ السّاعَةِ السّاعَةِ السّاعَةِ یا کَریمُ

و در همین ساعت، همین ساعت، همین ساعت، همین ساعت اى بزرگوار

وَخَوْفاً تَنْشُرُ لى بِهِ کُلَّ رَحْمَةٍ

و ترسى به من بده که هر رحمتى را بدان وسیله بر من بگسترانى

وَعِصْمَةً تَحُولُ بِها بَیْنى وَبَیْنَ الذُّنُوبِ حَتّى اُفْلِحَ بِها

و مرا چنان خودنگهدار کن که همان حالت میان من و گناهان حائل شود

عِنْدَ الْمَعْصُومینَ عِنْدَکَ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ

و بدان وسیله در پیشگاه معصومین (و خود نگهداران) درگاهت رستگار باشم اى مهربانترین مهربانان

3- به فرموده "شیخ مفید"، در شب بیست و یکم ماه رمضان، صلوات بسیار فرستد و بر ظالمان بر آل محمد(ص) و همچنین بر قاتل امیرمومنان(ع) بسیار لعن و نفرین فرستد و هم برای خویش و پدر و مادرش و سایر مومنان و مومنات دعا کند.

دعا برای وجود مبارک امام زمان(عج) و فرج آن حضرت، یکی دیگر از اعمال شب بیست و یکم ماه رمضان است. در روایتی که "سید بن طاووس" از حماد بن عثمان نقل کرده می‌خوانیم:

در شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان به محضر امام صادق(ع) شرفیاب شدم. امام از من پرسید که آیا غسل کرده‌ای؟ گفتم: آری امام(ع) حصیری طلبید و مرا نیز به کنارش فراخواند. آن حضرت (ع) مشغول نماز شد و من نیز نزدیک آن حضرت، نماز می‌خواندم. وقتی که از نمازها فارغ شدیم، آن حضرت دعا کرد و من آمین گفتم و این کار ادامه داشت تا صبح طلوع کرد. امام(ع) اذان و اقامه گفتند و برخی از خدمتکاران را فرا خواند و نماز صبح را به امامت آن حضرت(ع) بجا آوردیم.

امام صادق(ع) بعد از نماز، به تسبیح و تقدیس پروردگار پرداخت و بر پیامبر(ص) درود فرستاد و برای مومنان دعا کرد، آنگاه به سجده رفت و ساعتی در سجده بود و در آن مدت جز صدای نفس حضرت چیزی را نمی‌شنیدم، سپس دعایی خواند از جمله در دعایش عرض کرد:

وَ أسْألُکَ بِجَمیعِ ما سَأَلْتُکَ وَ ما لَمْ أَسْأَلْکَ،

از تو تقاضا مى کنم به جمیع آنچه که تو را با آن خواندم و آنچه را نخواندم،

مِنْ عَظیمِ جَلالِکَ ما لَوْ عَلِمْتُهُ لَسَأَلْتُکَ بِهِ،

ازعظیم جلال تو که اگر مى‌دانستم، تو را با آن خواندم

أَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ أَهْلِ بَیتِهِ،

از تو مى‌خواهم بر محمد و اهل بیتش درود بفرستى

وَ أَنْ تَأْذَنَ لِفَرَجِ مَنْ بِفَرَجِهِ فَرَجُ أَوْلِیائِکَ وَ أَصْفِیائِکَ مِنْ خَلْقِکَ،

و اجازه فرج و ظهور کسى را بدهى که با ظهور او گشایشى در کار اولیاى تو و برگزیدگان از خلقت ظاهر مى‌شود

وَ بِهِ تُبیدُ الظّالِمینَ وَتُهْلِکُهُمْ،

و به وسیله او ظالمان را نابود و هلاک مى‌سازى.

عَجِّلْ ذلِکَ یا رَبَّ الْعالَمینَ.

اى پروردگار عالمیان، در ظهورش تعجیل فرما

پس از آن امام(ع) سر از سجده برداشت، عرض کردم: جانم به فدایت! شما برای فرج کسی دعا کردید که با فرج او گشایشی در کار دوستان و اولیای الهی حاصل خواهد شد، مگر آن کس شما نیستید؟ امام(ع) فرمود: نه! او قائم آل محمد است.

آنگاه امام صادق(ع) نشانه‌های ظهورش را بیان کرد و در ادامه فرمود: " شب و روز،‌ منتظر ظهور مولایت باش، زیرا خداوند هر روز در شان و کاری است و انجام کاری او را از کار دیگر باز نمی‌دارد" (و توقع امر صاحبک لیلک و نهارک، فان الله کل یوم هو فی شان، لا یشغله شان عن شان)

نکته:

از شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان، دهه آخر ماه رمضان شروع می‌شود که بسیار پرارزش و مغتنم است، در هر شب از شب‌های این دهه، غسل مستحب است و روایت شده است که رسول خدا(ص) در هر شب از شب‌های دهه آخر ماه رمضان غسل کرد.

همچنین اعتکاف در مساجد جامع در این دهه مستحب است و فضیلت فراوان دارد و در روایتی از رسول خدا(ص) اعتکاف در دهه آخر ماه رمضان برابر دو حج و دو عمره شمرده شده است.

رسول خدا(ص) در دهه آخر ماه رمضان در مسجد معتکف می‌شد. بسترش را جمع می‌کرد و آماده و مهیا و با نشاط به شب‌زنده‌داری و عبادات می‌پرداخت (بسیاری از مسلمانان نیز در این امر به آن حضرت اقتدا می‌کردند) برخلاف آنچه بعضی از ناآگاهان می‌پندارند که با گذشت شب‌های قدر برنامه ماه مبارک رمضان تمام شده است

اعمال شب نوزدهم ماه رمضان

اعمال شب‌های قدر بر دو نوع است: اعمالی مشترکی که در هر سه شب انجام می‌شود و اعمالی که مخصوص هر یک از شب‌های نوزدهم، بیست و یکم و بیست ‌و سوم ماه مبارک رمضان است.

در مفاتیح الجنان درباره اعمال شب نوزدهم ماه رمضان چنین بیان شده است: این شب باعظمت، آغاز شب‌های قدر است و در طول سال، شبی به خوبی و فضلیت آن یافت نخواهد شد و عمل در این شب از عمل در طول هزار ماه بهتر است و تقدیر امور سال در این شب صورت می‌گیرد و فرشتگان در این شب به‌اذن پروردگار به زمین فرود می‌آیند و به محضر امام زمان (عج) می‌رسند و آنچه را که برای هر فرد مقدّر شده بر پیشگاه آن حضرت عرضه می‌دارند.

اعمال و فضیلت‌های شب‌های قدر

اعمال شب‌های قدر بر دو نوع است؛ اعمالی که در هر سه شب انجام می‌شود و به اعمال مشترک معروف است و اعمالی که مخصوص هر یک از شب‌های مبارک نوزدهم، بیست و یکم و بیست ‌و سوم است.

شب قدر مهم‌ترین و پر فضیلت‌ترین موقعیت سال شناخته می‌شود که خداوند آن‌ها را در یکی از روزهای نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم ماه رمضان پنهان کرده است. در اهمیت آن همین بس که امور کل سال در این شب تقدیر می‌شود. به همین علت در مفاتیح‌الجنان شیخ عباس قمی اعمالی را برای این شب نقل کرده است که در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

اعمال شب‌های قدر بر دو نوع است:

اعمالی که در هر سه شب انجام می‌شود و به اعمال مشترک معروف است و اعمالی که مخصوص هر یک از شب‌های مبارک نوزدهم، بیست و یکم و بیست ‌و سوم است.

اعمال مشترک:

اوّل: غسل

علامه مجلسی فرموده که غسل این شب‌ها را بهتر است که مقارن غروب آفتاب باشد که نماز شام را با غسل بخواند.

دوّم: دو رکعت نماز

از رسول اکرم (ص) روایت شده که فرمود: هر کسی در شب قدر دو رکعت نماز بخواند، در هر رکعت بعد از حمد هفت بار سوره «قل هو اللّه أحد» را بخواند، بعد از سلام مرتبه بگوید: اَسْتَغْفِرُ اللّه وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ، از جای خود برنخیزد جز اینکه خداوند او را و پدر و مادرش را بیامرزد و فرشتگانی بفرستد که تا رمضان آینده برای او حسنات بنویسند و فرشتگانی برانگیزد که در بهشت برای او درخت بکارند، کاخ بسازند، چشمه جاری کنند و از دنیا نمی‌رود جز اینکه همه این‌ها را مشاهده کند.

سوم: احیا

امام جواد (ع) از طریق پدران بزرگوارش از امام باقر (ع) روایت می‌کند که فرمود: هر کسی شب قدر را احیا بدارد، خداوند گناهان او را می‌آمرزد، اگرچه به تعداد ستاره‌های آسمان، به سنگینی کوه‌ها و وزن دریاها باشد.

چهارم: قرآن سر گرفتن

ابتدا قرآن را در مقابل خود بگشاید و بگوید:

اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِکِتابِکَ الْمُنْزَلِ، وَ ما فیهِ وَ فیهِ اسْمُکَ الاْکْبَرُ، وَاَسْماَّؤُکَ الْحُسْنی، وَما یُخافُ وَ یُرْجی اَنْ تَجْعَلَنی مِنْ عُتَقاَّئِکَ مِنَ النّارِ

پس هر حاجت که دارد بخواهد

امام صادق (ع) می‌فرماید: سپس آن را بر سر نهاده می‌گویی:

اَللّهُمَّ بِحَقِّ هذَا الْقُرْانِ، وَبِحَقِّ مَنْ اَرْسَلْتَهُ بِه وَبِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فیهِ، وَبِحَقِّکَ عَلَیهمْ، فَلا اَحَدَ اَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ،

بِکَ یااَللّه «۱۰ مرتبه» بِمُحَمَّدٍ «۱۰ مرتبه» بِعَلِیٍّ «۱۰ مرتبه» بِفاطِمَهَ «۱۰ مرتبه» بِالْحَسَنِ «۱۰ مرتبه» بِالْحُسَیْنِ «۱۰ مرتبه» بِعَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ «۱۰ مرتبه» بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ «۱۰ مرتبه» بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ «۱۰ مرتبه» بِمُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ «۱۰ مرتبه» بِعَلِیِّ بْنِ مُوسی «۱۰ مرتبه» بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ «۱۰ مرتبه» بِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَدٍ «۱۰ مرتبه» بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ «۱۰ مرتبه» بِالْحُجَّهِ «۱۰ مرتبه»

و پیش از آنکه از جای خود برخیزی حاجتت روا و دعایت مستجاب می‌شود.

پنجم: زیارت امام حسین (ع)

در خبر است که چون شب قدر می‌شود منادی از آسمان هفتم ندا می‌کند از بُطنان عرش که حقّ تعالی آمرزیده هر که را که به زیارت قبر حُسین (ع) آمده است.

ششم: دعای جوشن کبیر

جوشن در لغت به معنای زره است، کسی که این دعا را بخواند همانند کسی است که زره محکمی بر تن کرده باشد که هیچ شمشیری در آن کارگر نباشد.

دعای جوشن کبیر شامل هزار و یک نام از اسامی حسنای خداوند منان را در یک‌صد فصل در بر دارد، این دعا را جبرئیل امین به رسول اکرم (ص) در برخی از غزوات آموخته است. برای این دعا آثار شگفت فراوانی نقل شده است.

جبرئیل امین به پیامبر اکرم (ص) عرضه کرد: خداوند منان می‌فرماید: من پیش از آنکه جهان را بیافرینم به پنج هزار سال، این دعا را بر سرادق عرش نوشته بودم، هر بنده‌ای آن را در اول ماه رمضان با نیت خالص بدون آمیخته با شک بخواند پاداش شب قدر به او بدهم.

هفتم: صد رکعت نماز

در هریک از شب‌های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم یک‌صد رکعت نماز می‌خواند که بعد از هر دو رکعت سلام می‌دهد. در دو شب بیست و یکم و بیست و سوم تأکید شده که در هر رکعت از یک‌صد رکعت بعد از حمد ۱۰ بار سوره «قل هو اللّه أحد» خوانده شود. علامه مجلسی فرموده: کسی که ضعف داشته باشد می‌تواند صد رکعت را نشسته بخواند.

هشتم:

بخواند: اَللّهُمَّ اِنّی اَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً داخِراً لا اَمْلِکُ لِنَفْسی نَفْعاً وَلا ضَرّاً

وَلا اَصْرِفُ عَنْها سُوَّءاً اَشْهَدُ بِذلِکَ عَلی نَفْسی، وَاَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ قُوَّتی وَقِلَّةِ حیلَتی فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ، وَاَنْجِزْ لی ما وَعَدْتَنی وَ جَمیعَ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فی هذِهِ اللَّیْلَةِ، وَاَتْمِمْ عَلَیَّ ما اتَیْتَنی فَاِنّی عَبْدُکَ الْمِسْکینُ الْمُسْتَکینُ الضَّعیفُ الْفَقیرُ الْمَهینُ، اَللّهُمَّ لا تَجْعَلْنی ناسِیاً لِذِکْرِکَ فیما اَوْلَیْتَنی، وَلا غافِلاً لاِِحْسانِکَ فیما اَعْطَیْتَنی وَلا ایِساً مِنْ اِجابَتِکَ وَاِنْ اَبْطَاَتْ عَنّی، فی سَرّاَّءَ اَوْ ضَرّاَّءَ اَوْ شِدَّةٍ اَوْ رَخاَّءٍ اَوْ عافِیَةٍ اَوْ بَلاَّءٍ اَوْ بُؤْسٍ اَوْ نَعْماَّءَ، اِنَّکَ سَمیعُ الدُّعاَّءِ

و این دعا را کفعمی از امام زین‌العابدین (ع) روایت کرده که در این شب‌ها می‌خوانده در حال قیام و قعود و رکوع و سجود.

از پیامبر اکرم (ص) پرسیدند: اگر شب قدر را درک کنم، از خدا چه بخواهم؟ فرمود: «عافیت و سلامتی». مرحوم فشارکی نقل فرموده که در این سه شب، سوره «یس» را سه بار بخوان، یکی برای حیات و زندگی خود، دوم برای وسعت معیشت و روزی خود، سومی برای سلامتی و تندرستی خود.

مرحوم فشارکی فرموده: در هر یک از شب‌های قدر، ۱۰ بار بگو:

«اَللّهُمَّ إِنَّکَ عَفُوٌّ تُحِبُّ الْعَفْوَ، فَاعْفُ عَنِّی یا أَرْحَمَ الرّاحِمینَ»

در اعمال مخصوص شب نوزدهم ماه رمضان نیز آمده است:

اوّل؛ ۱۰۰ مرتبه

«اَسْتَغْفِرُاللّهَ رَبّی وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ»

دوّم؛ ۱۰۰ مرتبه

«اَللّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ اَمیرِ الْمُؤْمِنینَ»

سوّم؛ بخواند دعاء یا ذَاالَّذی کانَ که متن آن به این شرح است:

یا ذَاالَّذی کانَ قَبْلَ کُلِّشَیْءٍ ثُمَّ خَلَقَ کُلَّشَیْءٍ، ثُمَّ یَبْقی وَیَفْنی کُلُّشَیْءٍ یا ذَا الَّذی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیءٌ، وَیا ذَاالَّذی لَیْسَ فِی السَّماواتِ الْعُلی وَلا فِی الاْرَضینَ السُفْلی، وَلا فَوقَهُنَّ وَلا تَحْتَهُنَّ وَلا بَیْنَهُنَّ اِلهٌ یُعْبَدُ غَیْرُهُ، لَکَ الْحَمْدُ حَمْداً لا یَقْوی عَلی اِحْصاَّئِهِ اِلاّ اَنْتَ، فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمِّدٍ صَلوةً لا یَقْوی عَلی اِحْصاَّئِها اِلاّ اَنْتَ

چهارم

بخواند: اَللّهُمَّ اْجْعَلْ فیما تَقْضی وَتُقَدِّرُ مِنَ الاْمْرِ الْمَحْتُومِ، وَفیما تَفْرُقُ مِنَ الاْمْرِ الحَکیمِ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ، وَفِی الْقَضاَّءِ الَّذی لا یُرَدُّ وَلا یُبَدَّلُ، اَنْ تَکْتُبَنی مِنْ حُجّاجِ بَیْتِکَ الْحَرامِ، الْمَبْرُورِ حَجُّهُمُ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمُ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمُ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئاتُهُمْ، وَاجْعَلْ فیما تَقْضی وَتُقَدِّرُ اَنْ تُطیلَ عُمْری وَتُوَسِّعَ عَلَیَّ فی رِزْقی، وَتَفْعَلَ بی کَذا وَکَذا

بهترین اعمال در این شب‌ها توبه، استغفار، ندامت از اعمال گذشته، تصمیم برای آینده، تلاش برای جبران گذشته، دعای خیر برای خویش و دیگران است که دعای دیگران در غیاب آن‌ها روزی را فراخ کرده، ناملایمات را دفع می‌کند.

پیامبر اکرم (ص) نیز فرموده‌اند: حضرت موسی (ع) عرضه داشت: بار خدایا من قرب ترا می‌خواهم، خطاب شد: قرب من برای کسی است که شب قدر را بیدار بماند.

عرض کرد: خدایا من رحمت تو را می‌خواهم، خطاب شد: رحمت من برای کسی است که در شب قدر بر بینوایان ترحم کند. گفت: خدایا من گذشتن از صراط را می‌خواهم، خطاب شد: آن برای کسی است که در شب قدر صدقه بدهد.

عرض کرد: الهی من از میوه‌ها و درختان بهشتی می‌خواهم، خطاب آمد: آن برای کسی است که در شب قدر تسبیح بگوید. عرضه داشت: بار خدایا، من نجات از آتش جهنم را می‌خواهم، خطاب شد: آن برای کسی است که در شب قدر استغفار کند. گفت: خدایا من خشنودی تو را خواستارم، خطاب آمد: خشنودی من برای کسی است که در شب قدر دو رکعت نماز بخواند.

از این حدیث شریف استفاده می‌شود که شب قدر، شب احیا، استغفار، تصدق، تسبیح، ترحم بر مساکین و نماز است.

دعای مجیر

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ سُبْحانَکَ یَا اللّٰهُ، تَعالَیْتَ یَا رَحْمٰنُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَارَحِیمُ، تَعالَیْتَ یَا کَرِیمُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیر . سُبْحانَکَ یَا مَلِکُ، تَعالَیْتَ یَامالِکُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا قُدُّوسُ، تَعالَیْتَ یَا سَلامُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَامُؤْمِنُ، تَعالَیْتَ یَامُهَیْمِنُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاعَزِیزُ، تَعالَیْتَ یَاجَبَّارُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَامُتَکَبِّرُ، تَعالَیْتَ یَامُتَجَبِّرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ؛

منزّهی تو ای خدا، بلندمرتبه هستی‌ ای بخشنده، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای مهربان، بلندمرتبه هستی‌ ای کریم، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای فرمانروا، بلندمرتبه هستی‌ ای مالک، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای پاک از هر عیب، بلندمرتبه هستی‌ ای سلام، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای ایمنی بخش، بلندمرتبه هستی‌ ای چیره بر هستی، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای توانمند، بلندمرتبه هستی‌ ای توانا، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای بزرگ‌منش، بلندمرتبه هستی‌ ای با‌قدرت، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده؛

سُبْحانَکَ یَاخالِقُ، تَعالَیْتَ یَابارِئُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَامُصَوِّرُ، تَعالَیْتَ یَامُقَدِّرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاهادِى، تَعالَیْتَ یَاباقِى، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاوَهَّابُ، تَعالَیْتَ یَاتَوَّابُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَافَتَّاحُ، تَعالَیْتَ یَامُرْتاحُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاسَیِّدِى، تَعالَیْتَ یَامَوْلاىَ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاقَرِیبُ، تَعالَیْتَ یَارَقِیبُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَامُبْدِئُ، تَعالَیْتَ یَامُعِیدُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا حَمِیدُ، تَعالَیْتَ یَامَجِیدُ، أَجِرْنا مِنَ النّارِ یَامُجِیرُ؛

منزّهی تو ای آفریننده، بلندمرتبه هستی‌ ای آفریننده، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای صورت آفرین، بلندمرتبه هستی‌ ای تقدیر کننده، ما را از آتش پناه ده ای پناده‌دهنده، منزّهی تو ای راهنما، بلندمرتبه هستی‌ ای ماندگار، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای بخشایشگر، بلندمرتبه هستی‌ ای بسیار توبه‌پذیر، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای گشایشگر، بلندمرتبه هستی‌ ای خستگی‌ناپذیر، ما را از آتش پناه ده ای پناده‌دهنده، منزّهی تو ای سرورم، بلندمرتبه هستی‌ ای مولایم، ما از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای نزدیک، بلندمرتبه هستی‌ ای نگاهبان، ما را از آتش پناه ده ای پناه دهنده، منزّهی تو ای پدیدآورنده، بلندمرتبه هستی‌ ای بازگرداننده، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای ستوده، بلندمرتبه‌ای ای دارای شکوه و عظمت، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده؛

سُبْحانَکَ یَا قَدِیمُ، تَعالَیْتَ یَا عَظِیمُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا غَفُورُ، تَعالَیْتَ یَا شَکُورُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاشَاهِدُ، تَعالَیْتَ یَا شَهِیدُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاحَنَّانُ، تَعالَیْتَ یَا مَنَّانُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا بَاعِثُ، تَعالَیْتَ یَا وَارِثُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا مُحْیِى، تَعالَیْتَ یَا مُمِیتُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا شَفِیقُ، تَعالَیْتَ یَا رَفِیقُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا أَنِیسُ، تَعالَیْتَ یَا مُؤْنِسُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا جَلِیلُ، تَعالَیْتَ یَا جَمِیلُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ؛

منزّهی تو ای دیرینه، بلند مرتبه هستی‌ ای بزرگ، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای آمرزنده، بلندمرتبه هستی‌ ای پاداش دهنده بسیار در برابر کار اندک، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای گواه، بلندمرتبه هستی‌ ای حاضر، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای مهربان، بلندمرتبه هستی‌ ای بسیار احسان کننده، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای برانگیزنده، بلندمرتبه هستی‌ ای میراث‌بر، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای زندگی‌بخش، بلندمرتبه هستی‌ ای میراننده، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای مهربان، بلندمرتبه هستی‌ ای همراه، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای همدم، بلندمرتبه هستی‌ ای مونس، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای بزرگ منزلت، بلندمرتبه هستی‌ ای زیبا، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده؛

سُبْحانَکَ یَاخَبِیرُ، تَعالَیْتَ یَا بَصِیرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا حَفِىُّ، تَعالَیْتَ یَا مَلِىُّ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَامَعْبُودُ، تَعالَیْتَ یَامَوْجُودُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاغَفَّارُ، تَعَالَیْتَ یَاقَهَّارُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ، سُبْحانَکَ یَامَذْکُورُ، تَعالَیْتَ یَامَشْکُورُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاجَوادُ، تَعالَیْتَ یَامَعاذُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاجَمالُ، تَعالَیْتَ یَاجَلالُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاسَابِقُ، تَعالَیْتَ یَارَازِقُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاصَادِقُ، تَعالَیْتَ یَافَالِقُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ؛

منزّهی تو ای آگاه، بلندمرتبه هستی‌ ای بینا، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای عطابخش، بلندمرتبه هستی‌ ای امان ده، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای معبود، بلندمرتبه هستی‌ ای موجود، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای بسیار آمرزنده، بلندمرتبه هستی‌ ای نیرومند مطلق، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای یاد شده، بلندمرتبه هستی‌ ای سپاس شده، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای بخشنده، بلندمرتبه هستی‌ ای پناهگاه، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای زیبا، بلندمرتبه هستی‌ ای بزرگ و باعظمت، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای پیش از همه، بلندمرتبه هستی‌ ای روزی‌دهنده، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای راست‌گو، بلندمرتبه هستی‌ ای شکافنده، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده؛

سُبْحانَکَ یَاسَمِیعُ، تَعالَیْتَ یَاسَرِیعُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَارَفِیعُ، تَعالَیْتَ یَابَدِیعُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَافَعَّالُ، تَعالَیْتَ یَامُتَعالٍ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاقَاضِى، تَعالَیْتَ یَارَاضِى، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاقَاهِرُ، تَعالَیْتَ یَا طَاهِرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا عَالِمُ، تَعالَیْتَ یَا حَاکِمُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ؛

منزّهی تو ای شنوا، بلندمرتبه هستی‌ ای سریع در خشنود شدن، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای بلندپایه، بلندمرتبه هستی‌ ای نوآفرین، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای همواره در کار، بلندمرتبه هستی‌ ای والاتر، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای داوری کننده، بلندمرتبه هستی‌ ای خشنود، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای چیره، بلندمرتبه هستی‌ ای پاک، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای دانا، بلندمرتبه هستی‌ ای حکمران، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده؛

سُبْحانَکَ یَا دائِمُ، تَعالَیْتَ یَاقائِمُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاعَاصِمُ، تَعالَیْتَ یَاقاسِمُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ، سُبْحانَکَ یَاغَنِىُّ، تَعالَیْتَ یَامُغْنِى، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاوَفِىُّ، تَعالَیْتَ یَاقَوِىُّ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاکَافِى، تَعالَیْتَ یَا شَافِى، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَامُقَدِّمُ، تَعالَیْتَ یَا مُؤَخِّرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا أَوَّلُ، تَعالَیْتَ یَا آخِرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ؛

منزّهی تو ای پاینده، بلندمرتبه هستی‌ ای پایدار، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای نگهدارنده، بلندمرتبه هستی‌ ای پخش کننده، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای بی‌نیاز، بلندمرتبه هستی‌ ای بی‌نیاز کننده، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای کمال‌بخش، بلندمرتبه هستی‌ ای توانا، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای کفایت کننده، بلندمرتبه هستی‌ ای شفابخش، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای پیش‌انداز، بلندمرتبه هستی‌ ای پس‌انداز، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای آغاز، بلندمرتبه هستی‌ ای انجام، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده؛

سُبْحانَکَ یَا ظَاهِرُ، تَعالَیْتَ یَا بَاطِنُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا رَجَاءُ، تَعالَیْتَ یَا مُرْتَجىٰ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاذَا الْمَنِّ، تَعالَیْتَ یَا ذَا الطَّوْلِ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاحَىُّ، تَعالَیْتَ یَا قَیُّومُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا واحِدُ، تَعالَیْتَ یَا أَحَدُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ، سُبْحانَکَ یَا سَیِّدُ، تَعالَیْتَ یَا صَمَدُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا قَدِیرُ، تَعالَیْتَ یَا کَبِیرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا وَالِى، تَعالَیْتَ یا مُتَعَالِى، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ؛

منزّهی تو ای آشکار، بلندمرتبه هستی‌ ای نهان، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای امید، بلندمرتبه هستی‌ ای آنکه به او امید می‌بندند، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای احسان‌بخش، بلندمرتبه هستی‌ ای هماره بخشایشگر، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای زنده، بلندمرتبه هستی‌ ای به خود پاینده، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای یگانه، بلندمرتبه هستی‌ ای یکتا، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای سرور، بلندمرتبه هستی‌ ای مقصود همه، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای توانا، بلندمرتبه هستی‌ ای بزرگ، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای کارگزار و حاکم، بلندمرتبه هستی‌ ای بلند پایه ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده؛

سُبْحانَکَ یَا عَلِىُّ، تَعالَیْتَ یَا أَعْلىٰ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا وَلِىُّ، تَعالَیْتَ یَا مَوْلىٰ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا ذارِئُ، تَعالَیْتَ یَا بَارِئُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا خَافِضُ، تَعالَیْتَ یَا رَافِعُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا مُقْسِطُ، تَعالَیْتَ یَا جَامِعُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ، سُبْحانَکَ یَامُعِزُّ، تَعالَیْتَ یَا مُذِلُّ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا حَافِظُ، تَعالَیْتَ یَا حَفِیظُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا قادِرُ، تَعالَیْتَ یَا مُقْتَدِرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا عَلِیمُ، تَعالَیْتَ یَا حَلِیمُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یا مُجِیرُ؛

منزّهی تو ای والا، بلندمرتبه هستی‌ ای والاتر، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای سرپرست، بلندمرتبه هستی‌ ای مولا، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای پدیدآور، بلندمرتبه هستی‌ ای آفریننده، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای فرودآور، بلندمرتبه هستی‌ ای فرازبر، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای دادگر، بلندمرتبه هستی‌ ای گردآور، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای عزّت‌بخش، بلندمرتبه هستی‌ ای خوار کننده، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای نگاهبان، بلندمرتبه هستی این نگاهبان، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای توانا، بلندمرتبه هستی‌ ای توانمند، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای دانا، بلندمرتبه هستی‌ ای بردبار، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده؛

سُبْحانَکَ یَا حَکَمُ، تَعالَیْتَ یَا حَکِیمُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَامُعْطِى، تَعالَیْتَ یَا مانِعُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا ضَارُّ، تَعالَیْتَ یَا نَافِعُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا مُجِیبُ، تَعالَیْتَ یَا حَسِیبُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا عادِلُ، تَعالَیْتَ یَا فاصِلُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا لَطِیفُ، تَعالَیْتَ یَا شَرِیفُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا رَبُّ، تَعالَیْتَ یَا حَقُّ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ، سُبْحانَکَ یَا مَاجِدُ، تَعالَیْتَ یَا وَاحِدُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا عَفُوُّ، تَعالَیْتَ یَا مُنْتَقِمُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ؛

منزّهی تو ای داور، بلندمرتبه هستی‌ ای فرزانه، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای عطابخش، بلندمرتبه هستی‌ ای بازدار، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای زیان‌رسان، بلندمرتبه هستی‌ ای سودبخش، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای اجابت کننده، بلندمرتبه هستی‌ ای حسابرس، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای دادگر، بلندمرتبه هستی‌ ای جدایی‌انداز، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای مهربان، بلندمرتبه هستی‌ ای برجسته و عالی‌رتبه، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای پروردگار، بلندمرتبه هستی‌ ای حقیقت پایدار، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای پرشکوه، بلندمرتبه هستی‌ ای یگانه، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای بسیار گذشت کننده، بلندمرتبه هستی‌ ای انتقام گیرنده، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده؛

سُبْحانَکَ یَا واسِعُ، تَعالَیْتَ یَا مُوَسِّعُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ، سُبْحانَکَ یَا رَؤُوفُ، تَعالَیْتَ یَا عَطُوفُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا فَرْدُ، تَعالَیْتَ یَا وِتْرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا مُقِیتُ، تَعالَیْتَ یَا مُحِیطُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا وَکِیلُ، تَعالَیْتَ یَاعَدْلُ، أَجِرْنا مِنَ النّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا مُبِینُ، تَعالَیْتَ یَا مَتِینُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا بَرُّ، تَعالَیْتَ یَا وَدُودُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ، سُبْحانَکَ یَا رَشِیدُ، تَعالَیْتَ یَا مُرْشِدُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یا مُجِیرُ، سُبْحانَکَ یَانُورُ، تَعالَیْتَ یَا مُنَوِّرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ؛

منزّهی تو ای گسترده بخش، بلندمرتبه هستی‌ ای عطاگستر، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای پرمهر، بلندمرتبه هستی‌ ای نوازشگر، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای یگانه، بلندمرتبه هستی‌ ای بی‌همتا، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای روزی‌بخش، بلندمرتبه هستی‌ ای فراگیر، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای کارگزار، بلندمرتبه هستی‌ ای عدالت محض، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای آشکار، بلندمرتبه هستی‌ ای استوار، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای نیکو، بلندمرتبه هستی‌ ای مهروز، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزهی تو ای راهنما، بلندمرتبه هستی‌ ای راهبر، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای روشنایی، بلندمرتبه هستی‌ ای روشنی‌بخش، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده؛

سُبْحانَکَ یَا نَصِیرُ، تَعالَیْتَ یَا نَاصِرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا صَبُورُ، تَعالَیْتَ یَا صَابِرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا مُحْصِى، تَعالَیْتَ یَا مُنْشِئُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحَانَکَ یَا سُبْحَانُ، تَعالَیْتَ یَا دَیَّانُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ سُبْحانَکَ یَا مُغِیثُ، تَعالَیْتَ یَا غِیاثُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَافَاطِرُ، تَعالَیْتَ یَا حَاضِرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا ذَا الْعِزِّ وَالْجَمَالِ، تَبارَکْتَ یَا ذَا الْجَبَرُوتِ وَالْجَلَالِ، سُبْحانَکَ لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ، سُبْحانَکَ إِنِّى کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذٰلِکَ نُنْجِى الْمُؤْمِنِینَ، وَصَلَّى اللّٰهُ عَلىٰ سَیِّدِنا مُحَمَّدٍ وَآلِهِ أَجْمَعِینَ، وَالْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعالَمِینَ، وَحَسْبُنا اللّٰهُ وَنِعْمَ الْوَکِیلُ، وَلَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلّا بِاللّٰهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ.

منزّهی تو ای یاری‌رسان، بلندمرتبه هستی‌ ای یاور، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای بسیار شکیبا، بلندمرتبه هستی‌ ای شکیبا، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای شمارشگر، بلندمرتبه هستی‌ ای پدید آورنده، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای پاک و منزّه، بلندمرتبه هستی‌ ای جزادهنده، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای فریادرس، بلندمرتبه هستی‌ ای پناه، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای آفریننده، بلندمرتبه هستی‌ ای حاضر، ما را از آتش پناه ده ای پناه‌دهنده، منزّهی تو ای دارنده توانمندی و زیبایی، بلندمرتبه هستی‌ ای دارای قدرت مطلق و عظمت، منزّهی تو، معبودی جز تو نیست، منزّهی تو، همانا من از ستمکاران بودم، پس دعایش را اجابت کردیم و او را از اندوه رهانیدیم و این‌چنین اهل ایمان را رهایی بخشیم و درود خدا بر آقای ما محمّد و همه خاندان او و ستایس ویژه خدا پروردگار جهانیان است و خدا ما را بس است و چه نیکو کارگزاری است و هیچ نیرو و توانی نیست جز به خدای بلندمرتبه بزرگ.

اعمال ماه مبارک رمضان در مفاتیج الجناح

ماه مبارک رمضان که به ماه نزول قرآن و برکات آسمانی مشهور است و یکی از بهترین ماه ها برای ارتباط با خداوند می باشد “اعمال ماه رمضان” در دو بخش اعمال مشترک ماه مبارک رمضان و اعمال اختصاصی روزها و شب های این ماه پرفضیلت بخش بندی می شود که در ادامه به آنها اشاره ای خواهیم داشت. 

اعمال مشترک ماه رمضان چهار گونه است 

بهترین اعمال در ایام مبارک رمضان تلا وت قرآن است. با وجود اینکه خواندن قرآن در همه اوقات ثواب دارد اما ماه رمضان، بهار قرآن است و ثواب خواندن یک آیه از آن برابر است با ثواب تلاوت کل قرآن در سایر ماه های سال.

 

اعمالی است که در هر شب و روز این ماه به جا آورده می شود:

سید بن طاوس از حضرت امام جعفر صادق و امام موسی کاظم ـ علیهم السلام ـ روایت کرده که فرمودند:پس از هر نماز در ماه رمضان دعای ذیل را بخوانید: 

اَللّـهُمَّ ارْزُقْنی حَجَّ بَیْتِکَ الْحَرامِ فِی عامی هذا وَفی کُلِّ عامٍ ما اَبْقَیْتَنی فی یُسْرٍ مِنْکَ وَعافِیَةٍ، وَسَعَةِ رِزْقٍ، وَلا تُخْلِنی مِنْ تِلْکَ الْمواقِفِ الْکَریمَةِ، وَالْمَشاهِدِ الشَّریفَةِ، وَزِیارَةِ قَبْرِ نَبِیِّکَ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَآلِهِ، وَفی جَمیعِ حَوائِجِ الدُّنْیا وَالاَْخِرَةِ فَکُنْ لی، اَللّـهُمَّ اِنّی اَساَلُکَ فیـما تَقْضی وَتُقَدِّرُ مِنَ الاََمْرِ الَْمحْتُومِ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ، مِنَ الْقَضاءِ الَّذی لا یُرَدُّ وَلا یُبَدَّلُ، اَنْ تَکْتُبَنی مِنْ حُجّاجِ بَیْتِکَ الْحَرامِ، الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ، الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ، الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئاتُهُمْ، واجْعَلْ فیـما تَقْضی وَتُقَدِّرُ، اَنْ تُطیلَ عُمْری، وَتُوَسِّعَ عَلَیَّ رِزْقی، وَتُؤدِّی عَنّی اَمانَتی وَدَیْنی آمینَ رَبَّ الْعالَمین. 

خدایا! در این سال و هر سال، تا زمانی که عمرم باقی است و در آسایش و گشایش روزی به سر می برم، زیارت خانه ات ـ بیت الحرام ـ را نصیبم گردان. و مرا از درک موقف های گرامی و دیدن مکان های شریف و زیارت قبر پیغمبرت ـ که درودت بر او و آلش باد ـ محروم مکن. 

و در برآوردن جمیع احتیاجات دنیا و آخرتم یاریام کن. ای خدا! از تو درخواست می کنم هر آنچه از قضا و قَدَرت را که در شب قدر حتمی قرار دادی و دیگر برگشت و تغییری نمی پذیرد، مرا از حجاج بیت الحرامت قرار دهی. حاجیانی که حجشان پسندیده، سعیشان پذیرفته، گناهانشان آمرزیده و اعمال بدشان بخشیده شده است. و عمر طولانی در راه بندگی ات و روزیام را فراوان قرار ده و امانت ها و قرضم را ادا فرما. 

هم چنین بعد از نمازها این دعا خوانده شود:

یا عَلِیُّ یا عَظیمُ، یا غَفُورُ یا رَحیمُ، اَنْتَ الرَّبُّ الْعَظیمُ الَّذی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیءٌ وَهُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ، وَهذا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَکَرَّمْتَهْ، وَشَرَّفْتَهُ وَفَضَّلْتَهُ عَلَی الشُّهُورِ، وَهُوَ الشَّهْرُ الَّذی فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَیَّ، وَهُوَ شَهْرُ رَمَضانَ، الَّذی اَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآنَ، هُدیً لِلنّاسِ وَبَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی وَالْفُرْقانَ، وَجَعَلْتَ فیهِ لَیْلَةَ الْقَدْرِ، وَجَعَلْتَها خَیْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ، فَیا ذَا الْمَنِّ وَلا یُمَنُّ عَلَیْکَ، مُنَّ عَلَیَّ بِفَکاکِ رَقَبَتی مِنَ النّارِ فیمَنْ تَمُنَّ عَلَیْهِ، وَاَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ .

 ای خدای بلند مقام, ای بزرگوار, ای آمرزنده,ای مهربان! تویی خدای بزرگ که هیچ مانندی ندارد و به گفتار و کردار خلق شنوا و بینا است. و این ماهی که مقامش را بلند گردانیدی و بر دیگر ماه ها کرامت و شرافت بخشیدی, و روزه اش را بر من واجب گردانیدی, ماه رمضان است. 

ماهی که در آن قرآن را برای راهنمایی مردم و نشان دادن راه هدایت و جدا نمودن حق از باطل فرو فرستادی و شب قدر را در این ماه مقرر داشتی و نیز آن شب را بر هزار ماه برتری دادی; پس ای خدای صاحب منت که هیچ کس بر تو منت ندارد, در میان آن همه بندگانت که منت گزارده ای بر من منت گزار و از آتش دوزخ نجات بخش و به بهشت همیشگی داخل گردان! به حق رحمت بی پایانت ای مهربان ترین مهربانان. 

شیخ کفعمی در مصباح و بلدالامین و شیخ شهید در مجموعه از حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) نقل کرده اند که آن حضرت فرمود:هر که این دعا را در ماه رمضان بعد از هر نماز واجبی بخواند، حق تعالی گناهان او را تا روز قیامت بیامرزد، و دعا این است: 

اَللّـهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ اَللّـهُمَّ اَغْنِ کُلَّ فَقیرٍ، اَللّـهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جائِعٍ، اَللّـهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیانٍ، اَللّـهُمَّ اقْضِ دَیْنَ کُلِّ مَدینٍ، اَللّـهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ، اَللّـهُمَّ رُدَّ کُلَّ غَریبٍ، اَللّـهُمَّ فُکَّ کُلَّ اَسیرٍ، اَللّـهُمَّ اَصْلِحْ کُلَّ فاسِدٍ مِنْ اُمُورِ الْمُسْلِمینَ، اَللّـهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَریضٍ، اللّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنا بِغِناکَ، اَللّـهُمَّ غَیِّر سُوءَ حالِنا بِحُسْنِ حالِکَ، اَللّـهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّیْنَ وَاَغْنِنا مِنَ الْفَقْرِ، اِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ .

ای خدا تو بر اهل قبرها نشاط و شادمانی عطا کن؛ فقیران را بی نیاز گردان؛ خدایا گرسنگان را سیر گردان؛ برهنگان را لباس بپوشان؛ خدا بدهی برهکاران را ادا فرما؛ سوگواران را دل شاد ساز؛ خدایا هر غریبی را به وطن باز رسان؛ هر اسیری را آزادی بخش؛ خدایا فسادگران در کار مسلمانان را اصلاح فرما؛ بیماران را شفا عنایت کن؛ ای خدا به غنای خود جلو فقر ما را ببند؛ بدی های ما را به خوبی صفات خودت تغییر ده؛ خدایا دیَن ما را ادا فرما و ناداری ما را به دارایی و بی نیازی بدل گردان که تو بر هر چیز توانایی.

 

دعا و استغفار 

ماه رمضان ماه دعا و استغفار است. از امام زین العابدین(ع)روایت شده است که در ماه رمضان جز به دعا و تسبیح و استغفار و تکبیر لب نمی گشود چرا که پیامبر(ص) فرمودند:دعای روزه دار رد نمی شود. 

خواندن ادعیه مخصوص ماه مبارک رمضان 

1- از ابن عبّاس روایت کرده اند که حضرت رسول صلّی الله علیه و آله فضیلت بسیار از برای روزه هر روز ماه مبارک رمضان بیان فرمود و از برای هر روز دعای مخصوصی با فضیلت و ثواب بسیار از برای آن دعا ذکر کرده اند. 

2- خواند هر روز این دعا :اللَّهُمَّ هَذَا شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ هُدیً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی وَ الْفُرْقانِ وَ هَذَا شَهْرُ الصِّیَامِ ... . 

3- هر که این دعا را در هر روز ماه رمضان بخواند حق تعالی گناهان چهل ساله او را بیامرزد :اللَّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضَانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرآنَ وَ افْتَرَضْتَ عَلَی عِبَادِکَ فِیهِ الصِّیَامَ ارْزُقْنِی حَجَّ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی هَذَا الْعَامِ وَ فِی کُلِّ عَامٍ وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الْعِظَامَ فَإِنَّهُ لَا یَغْفِرُهَا غَیْرُکَ یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَام 

غسل کردن 

غسل کردن در ماه مبارک رمضان ثواب بسیار دارد. 

کارهایی که در شب های ماه رمضان باید به جا آورد؛ و آن چند چیز است

1- افطار مستحب است بعد از نماز, صورت گیرد; مگر آن که ضعف بر او غلبه کرده باشد یا جمعی منتظر باشند.

2- با مواد غذایی پاکیزه و حلال و به دور از شبهات افطار نماید بهتر آن است که با خرمای حلال افطار کند تا ثواب نمازش چهارصد برابر گردد. اگر با خرما، آب، رطب، شیر، حلوا ، نبات و با آب گرم، و یا هر کدام از این ها افطار کند، نیز خوب است.

3- هنگام افطار دعاهای وارده در این باره را بخواند؛ از جمله آن که بگوید:

اللهم لک صمت و علی رزقک افطرت و علیک توکلت(خدایا برای تو روزه گرفتم و با روزی تو افطار می کنم و بر تو توکل دارم.

تا خدا ثواب هر کسی را که در این روز روزه داشته است، به او عطا کند، و اگر دعای اللهم رب النور العظیم را که سید و کفعمی روایت کرده اند بخواند، فضیلت بسیار یابد.

روایت شده است که حضرت امیر المومنین علی (علیه السلام) هر گاه می خواست افطار کند می فرمود :

بسم الله; اللهم لک صمنا و علی رزقک افطرنا, فتقبل منا انک السمیع العلیم.

به نام خدا، خدایا برای تو روزه گرفتیم و به روزی تو افطار کردیم؛ پس از ما قبول کن، زیرا که تو شنوای دانایی.

4- هنگام لقمه اول بگوید:

بسم الله الرحمن الرحیم; یا واسع المغفرة اغفر لی

به نام خداوند بخشاینده مهربان؛ ای که آمرزش باو گسترده است, بیامرز مرا. تا خدا او را بیامرزد.

و در روایت آمده است که در آخر هر روز از روزهای ماه رمضان، خدا هزاران هزار نفر را از آتش جهنم آزاد می کند؛ پس از حق تعالی بخواه که تو را یکی از آن ها قرار دهد.

5-در وقت افطار سوره قدر بخواند.

6- در وقت افطار صدقه بدهد و سپس روزه داران را افطار دهد؛ اگر چه به چند دانه خرما یا شربتی آب باشد. و از حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) روایت شده کسی که روزه داری را افطار دهد, مثل اجر آن روزه دار برای وی خواهد بود; بدون آن که چیزی از آن کم شود. و نیز از آن او خواهد بود ثواب کار نیکویی که به جا آورد. همچنین فرمود:مومنی که لقمه ای را در ماه رمضان به مومنی بدهد، حق تعالی برای او اجر کسی را می نویسد که سی بندهء مومن آزاد کرده باشد و نیز از آن او است نزد حق تعالی یک دعای پذیرفته شده.

7- در هر شب خواندن هزار مرتبه انا انزلناه آمده است.

ماه رمضان در وقت افطار سوره قدر بخواند

8- اگر ممکن باشد در هر شب صد مرتبه سوره حم دخان را بخواند.

9- در هر شب از ماه رمضان دعای افتتاح بخواند.

10- در روایت آمده که هر کس در هر شب از ماه رمضان سوره انا فتحنا را در نماز مستحبی بخواند آن سال حفاظت می گردد. و از اعمالی که مستحب است در شب های ماه رمضان به جا آورده شود، خواندن هزار رکعت نماز در سرتاسر این ماه است.

و این مطلب را عالمان بزرگ و فقیهان وارسته در کتاب های خود اشاره کرده و نوشته اند.

کارهای مربوط به سحرهای ماه مبارک رمضان است. و آن چند کار است:

1- خوردن سحری:

سحری را ترک نکند, اگر چه با یک دانه خرمای یا یک لیوان آب باشد. و بهترین سحری ها، سویق یعنی قاووت و خرما است. در روایات آمده است که حق تعالی و ملائکه صلوات می فرستند بر کسانی که در سحرها استغفار می کنند، و سحری می خورند.

2- سوره انا انزلناه :

در وقت سحرها بخواند، که هر کس این سوره را در وقت افطار کردن و سحر بخواند گویی ثواب کسی را دارد که در راه خدا در خون خود بغلتد. 

3- خواندن نماز :

خواندن نماز شب و نافله، دعا و استغفار و… از دیگر اعمال سحر است.

4- بخواند دعای شریفی را که از حضرت امام رضا (علیه السلام) نقل شده که فرموده اند:

این دعایی است که حضرت امام محمد باقر(علیه السلام) در سحرهای ماه رمضان (دعای سحر) می خواندند. 

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مِنْ بَهَائِکَ بِأَبْهَاهُ وَ کُلُّ بَهَائِکَ بَهِیٌّ ... یَا اللَّهُ ؛ پس هر حاجت که داری از خدا بطلب که البتّه برآورده است. 

5- خواندن دعای ابو حمزه ثمالی :

روایت شده از ابو حمزه ثمالی که:

حضرت امام زین العابدین علیه السّلام در ماه رمضان بیشتر شب را نماز میخواندند و چون سحر می شد این دعا می خواند :إِلَهِی لَا تُؤَدِّبْنِی بِعُقُوبَتِکَ وَ لَا تَمْکُرْ بِی فِی حِیلَتِکَ ... 

امام صادق علیه السّلام فرمودند :

که هر گاه روزه داری، می باید که گوش و چشم و مو و پوست و جمیع اعضای تو روزه دارد یعنی از محرّمات بلکه از مکروهات. روزه تنها همین نخوردن و نیاشامیدن نیست بلکه باید در روزِ روزه، زبان خود را از دروغ نگاه دارید و دیده های خود را از حرام بپوشانید و با یکدیگر نزاع مکنید و حسد مبرید و غیبت مکنید و مجادله مکنید و سوگند دروغ یا حتی راست مخورید، دشنام مدهید، ستم مکنید و بی خردی مکنید. همچنین از یاد خدا و نماز غافل نشوید.

حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام فرمودند :

چه بسیار روزه داری که او را از روزه بهره ای نیست به غیر از تشنگی و گرسنگی و چه بسیار عبادت کننده ای که او را بهره ای نیست از عبادت به غیر تعب. ای خوشا خواب زیرکان که بهتر از بیداری و عبادت احمقان است و خوشا افطار کردن زیرکان که بهتر از روزه داشتن بی خردان است.

دعای سحر

دعای سحر | میثم مطیعی

 

 

این دعا، دعای عظیم‌الشأنی است که از حضرت رضا(علیه‌السلام) روایت شده، آن حضرت فرموده است: این دعا، دعایی است که امام باقر(علیه‌السلام) در سحرهای ماه رمضان می‌خواند:

اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ بَهائِکَ بِأَبْهاهُ وَکُلُّ بَهائِکَ بَهِیٌّ، اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِبَهائِکَ کُلِّهِ . اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ جَمالِکَ بِأَجْمَلِهِ وَکُلُّ جَمالِکَ جَمِیلٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِجَمالِکَ کُلِّهِ . اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ جَلالِکَ بِأَجَلِّهِ وَکُلُّ جَلالِکَ جَلِیلٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِجَلالِکَ کُلِّهِ . اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ عَظَمَتِکَ بِأَعْظَمِها وَکُلُّ عَظَمَتِکَ عَظِیمَةٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِعَظَمَتِکَ کُلِّها .

خدایا، از تو درخواست می‌کنم به‌حق زیباترین مرتبه از زیبایی‌ات و همه مراتب زیبایی‌ات زیباست، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب زیبایی‌ات. خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق نیکوترین مرتبه از جمالت و همه مراتب جمال تو نیکوست، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب جمالت. خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق برجسته‌ترین مرتبه از جلالت و همه مراتب جلال تو برجسته است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب جلالت. خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق بالاترین مرتبه از عظمتت و همه مراتب عظمتت عظیم است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب عظمتت.

اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ نُورِکَ بِأَنْوَرِهِ وَکُلُّ نُورِکَ نَیِّرٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِنُورِکَ کُلِّهِ . اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ رَحْمَتِکَ بِأَوْسَعِها وَکُلُّ رَحْمَتِکَ واسِعَةٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِرَحْمَتِکَ کُلِّها. اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ کَلِماتِکَ بِأَتَمِّها وَکُلُّ کَلِماتِکَ تامَّةٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِکَلِماتِکَ کُلِّها؛

خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق نورانی‌ترین مرتبه از نورت و همه مراتب نور تو نورانی است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب نورت. خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق گسترده‌ترین مرتبه از رحمتت و همه مراتب رحمتت گسترده است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب رحمتت. خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق کامل‌ترین مرتبه از مراتب کلماتت و همه مراتب کلماتت کامل است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب کلماتت؛

اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ کَمالِکَ بِأَکْمَلِهِ وَکُلُّ کَمالِکَ کامِلٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِکَمالِکَ کُلِّهِ . اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ أَسْمائِکَ بِأَکْبَرِها وَکُلُّ أَسْمائِکَ کَبِیرَةٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِأَسْمائِکَ کُلِّها . اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ عِزَّتِکَ بِأَعَزِّها وَکُلُّ عِزَّتِکَ عَزِیزَةٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِعِزَّتِکَ کُلِّها . اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ مَشِیئَتِکَ بِأَمْضاها وَکُلُّ مَشِیئَتِکَ ماضِیَةٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِمَشِیئَتِکَ کُلِّها .

خدایا، از تو درخواست می‌کنم به‌حق کامل‌ترین مرتبه از کمالت و همه مراتب کمالت کامل است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب کمالت. خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق بزرگ‌ترین مرتبه از نام‌هایت و همه مراتب نام‌هایت بزرگ است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب نام‌هایت. خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق عزیزترین مرتبه از عزّتت و همه مراتب عزّتت عزیز است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب عزتت. خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق نافذترین مرتبه اراده‌ات و همه مراتب اراده‌ات نافذ است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب اراده‌ات.

اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ قُدْرَتِکَ بِالْقُدْرَةِ الَّتِى اسْتَطَلْتَ بِها عَلَىٰ کُلِّ شَىْءٍ وَکُلُّ قُدْرَتِکَ مُسْتَطِیلَةٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِقُدْرَتِکَ کُلِّها . اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ عِلْمِکَ بِأَنْفَذِهِ وَکُلُّ عِلْمِکَ نافِذٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِعِلْمِکَ کُلِّهِ . اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ قَوْلِکَ بِأَرْضاهُ وَکُلُّ قَوْ لِکَ رَضِیٌّ، اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِقَوْلِکَ کُلِّهِ . اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ مَسائِلِکَ بِأَحَبِّها إِلَیْکَ وَکُلُّهٰا [وَکُلُّ مَسائِلِکَ] إِلَیْکَ حَبِیبَةٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِمَسائِلِکَ کُلِّها؛

خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق قدرتت که بر همه موجودات احاطه دارد و همه قدرتت بر تمام موجودات احاطه دارد، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب قدرتت. خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق نافذترین مرتبه از مراتب علمت و همه مراتب علمت نافذ است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب علمت. خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق پسندیده‌ترین مرتبه از گفتارت و همه مراتب گفتار تو پسندیده است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب گفتارت. خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق محبوب‌ترین مرتبه از خواسته‌هایت نزد تو و همه مراتب خواسته‌هایت محبوب است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب خواسته‌هایت؛

اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ شَرَفِکَ بِأَشْرَفِهِ وَکُلُّ شَرَفِکَ شَرِیفٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِشَرَفِکَ کُلِّهِ. اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ سُلْطانِکَ بِأَدْوَمِهِ وَکُلُّ سُلْطانِکَ دَائِمٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِسُلْطانِکَ کُلِّهِ . اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ مُلْکِکَ بِأَ فْخَرِهِ وَکُلُّ مُلْکِکَ فاخِرٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِمُلْکِکَ کُلِّهِ . اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ عُلُوِّکَ بِأَعْلاهُ وَکُلُّ عُلُوِّکَ عالٍ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِعُلُوِّکَ کُلِّهِ .

خدایا، از تو درخواست می‌کنم به‌حق شریف‌ترین مرتبه از شرفت و همه مراتب شرف تو شریف است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب شرفت. خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق پایدارترین مرتبه از سلطنتت و همه مراتب سلطنت تو پایدار است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب سلطنتت. خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق باافتخارترین مرتبه از فرمانروایی‌ات و همه مراتب فرمانروایی‌ات با افتخار است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب فرمانروایی‌ات. خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق برترین مرتبه از برتری‌ات و همه مراتب برتری‌ات برتر است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب برتری‌ات.

اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ مَنِّکَ بِأَ قْدَمِهِ وَکُلُّ مَنِّکَ قَدِیمٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِمَنِّکَ کُلِّهِ . اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ مِنْ آیاتِکَ بِأَکْرَمِها وَکُلُّ آیاتِکَ کَرِیمَةٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بآیاتِکَ کُلِّها . اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِما أَنْتَ فِیهِ مِنَ الشَّأْنِ وَالْجَبَرُوتِ وَأَسْأَلُکَ بِکُلِّ شَأْنٍ وَحْدَهُ وَجَبَرُوتٍ وَحْدَها، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِما تُجِیبُنِى بِهِ حِینَ أَسْأَلُکَ فَأَجِبْنِى یَا اللّٰهُ.

خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق دیرینه‌ترین مرتبه از مهرورزی‌ات و همه مراتب مهرورزی‌ات دیرینه است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب مهرورزی‌ات. خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق گرامی‌ترین مرتبه از نشانه‌هایت و همه مراتب نشانه‌هایت گرامی است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب نشانه‌هایت. خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق آنچه از مقام و قدرت که در آنی و از تو می‌خواهم به‌حق هر مقام به تنهایی و به‌حق هر قدرت به تنهایی، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق آنچه اجابت می‌کنی مرا به آن هنگامی که از تو درخواست می‌کنم پس مرا اجابت کن ای خدا.

آنگاه هر حاجت که داری از خدا بخواه که به‌یقین برآورده خواهد شد.